- Chứng rối loạn tiêu hóa thường hay gặp với các triệu chứng như đầy bụng, khó tiêu, tiêu chảy, táo bón... làm ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người mắc.
1. Nguyên nhân gây rối loạn tiêu hóa trong mùa hè
Theo Đông y, rối loạn tiêu hóa trong mùa hè thường được lý giải dựa trên ba nguyên nhân chính sau:
- Mùa hè nóng ẩm là điều kiện lý tưởng cho thấp tà và nhiệt tà xâm nhập cơ thể. Thấp tà gây tắc trở văn hóa của tỳ vị dẫn đến đầy bụng, chướng hơi, phân lỏng: trong khi nhiệt tà kết hợp với thấp tà gây thấp nhiệt khiến người mắc bệnh xuất hiện tiêu chảy, miệng đắng, phân hôi tanh hoặc táo bón do tổn thương tân dịch.
- Tỳ vị hư nhược do thói quen ăn đồ lạnh, đồ sống, thực phẩm nhiều dầu mỡ hoặc mất tân dịch khi ra mồ hôi nhiều cũng làm giảm chức năng tiêu hóa và gây tích trệ.
- Can khí uất do căng thẳng hoặc thời tiết oi bức dễ làm tổn thương tỳ vị, cản trở chức năng tiêu hóa của dạ dày, gây đầy hơi, buồn nôn, ợ chua, đau thượng vị.
Ba nguyên nhân trên chính là cơ sở để y học cổ truyền đưa ra các phương pháp điều trị tiêu hóa mùa hè hiệu quả.
.png)
2. Một số bài thuốc trị rối loạn tiêu hóa
Dựa vào các nguyên nhân gây bệnh đã nêu trên, các bài thuốc được lựa chọn sẽ tập trung vào việc kiên tỳ, hỏa thấp, thanh nhiệt, lý khí và điều hòa can tỳ. Dưới đây là một số bài thuốc điển hình có thể áp dụng co các tình trạng rối loạn tiêu hóa thường gặp trong mùa hè.
2.1 Thể thấp nhiệt tà lỵ ( tiêu chảy cấp do thấp nhiệt )
Triệu chứng: tiêu chảy nhiều lần, phân lỏng nát hoặc có lẫn chất nhầy, mùi hôi thối, bụng đau quặng, nóng rát hậu môn, tiêu ít, miệng phát, rêu rưỡi vàng dày bẩn.
Bài thuốc- Cát căn cầm liên nhang gia giảm: cát căn 15g, hoàng cầm 12g, hoàng liên 8g, cam thảo 6g, mã đề 10g, phục linh 12g. Sắc uống ngày 1 thang, chia 2-3 lần, uống khi thuốc còn ấm
Công dụng: Thanh nhiệt táo thấp, chỉ tả. Cát căn giải biểu, sinh tân; hoàng cầm, hoàng liên thanh nhiệt táo thấp; mã đề, phục linh lợi thấp; cam thảo điều hòa bài thuốc.
.png)
2.2 Thể tỳ vị hư hàn (tiêu chảy do lạnh bụng, ăn đồ lạnh)
Triệu trứng: Tiêu chảy phân lỏng, nát, có bọt hoặc lẫn thức ăn chưa tiêu, bụng lạnh đau, chướng bụng, sợ lạnh, tay chân lạnh, rêu rưỡi trắng mỏng.
Bài thuốc- Lý trung hoàn gia giảm: Đảng sâm 12g, bạch truật 12g, can khương 8g, cam thảo 6g, phục linh 12g, sa nhân 6. sắc uống 1 ngày thang, chia 2-3 lần uống khi thuốc còn ấm.
Công dụng: Ôn trung kiện tỳ, trừ hàn, chỉ tả, Đảng sâm, bạch truật kiên tỳ ích khí: can khương ôn trung tán hàn; phục linh trừ thấp, sa nhân hành khí hóa thấp, điều hòa trung tiêu; cam thảo điều hòa bài thuốc
.png)
2.3. Thể thực trích trệ ( đầy bụng, khó tiêu do ăn quá nhiều )
Triệu trứng: Bụng đầy trường, ợ hơi , ợ chua, buồn nôn, chán ăn, có thể có tiêu chảy phân chua hoặc táo bón.
Bài thuốc- Bảo hòa hoàn gia giảm: Sơn tra 12g, thần khúc 12g, mạch nha 12g, phục linh 12g, trần bì 8g, la bạc từ 8g, liên kiều 8g, sắc uống 1 ngày thang, chia 2-3 lần uống khi thuốc còn ấm
Công dụng: Tiêu thực, hòa vị, Sơn tra, thần khúc, mạch nha tiêu thực tính; phục linh, trần bì kiện tỳ hóa thấp, lý khí; la bạc từ giáng khi, tiêu thực; liên kiều thanh nhiệt.png)
2.4 Thể can khi phạm vị ( đau bụng, rối loạn tiêu hóa khi căng thẳng)
Triệu trứng: đau bụng, đau thượng vị lan ra sườn, ợ hơi, ợ chua, buồn nôn, tiêu chảy hoặc táo bón xen kẽ khi căng thẳng, tính tình dễ cáu gắt.
Bài thuốc- sài hồ sơ can tán gia giảm; sài hồ 12g, bạch thược 12g, chỉ xác 8g, xuyên khung 8g, hương phụ 8g, cam thảo 6g, trần bì 8g, sắc uống 1 ngày thang, chia 2-3 lần uống khi thuốc còn ấm.
Công dụng: sơ can giải uất, lý khí hòa vị, Sài hồ sơ can; bạch thược; xuyên khung dưỡng huyết, điều huyết, chỉ xác, hưởng phụ lý khí; trần bị kiện tỳ; cam thảo điều hòa bài thuốc.
.