I-ốt là một chất rất cần thiết để tổng hợp nội tiết tố tuyến giáp trạng, chất này cần cho sự phát triển trí tuệ và thể lực của con người từ khi là bào thai, trong thời kỳ thơ ấu cho đến khi tuổi già.
Trong thời kỳ bào thai, nội tiết tố tuyến giáp trạng rất cần thiết cho sự phát triển của não, hệ thần kinh. Khi sinh ra, trẻ vẫn tiếp tục cần iốt để tổng hợp nội tiết tố và để hoàn thiện tiếp sự phát triển của não bộ và hệ thần kinh.
Từ đó cho đến khi tuổi già, con người cần nội tiết tố tuyến giáp trạng cho hoạt động của các cơ quan trong cơ thể. Chúng tham gia quá trình trao đổi chất, có tác dụng tạo ra thân nhiệt, làm cho cơ thể phát triển, lớn lên và trưởng thành một cách hoàn thiện.
Phụ nữ tuổi sinh đẻ cần nội tiết tố tuyến giáp trạng để giúp cho hệ sinh sản phát triển bình thường.
I-ốt có trong đất, nước, không khí nhất là trong nước biển, các loại hải sản. Cây cối hấp thu chất I-ốt từ trong đất, nước. Động vật tiếp nhận I-ốt qua thức ăn từ những cây trồng, vật nuôi sống trên vùng đất đó, con người hấp thu I-ốt từ các lọai thực phẩm là thực vật và động vật để tổng hợp nội tiết tố tuyến giáp trạng.
Nếu trong đất, nước thiếu I-ốt thì đưa đến thiếu I-ốt trong cây trồng và vật nuôi, cuối cùng dẫn đến thiếu I-ốt trong cơ thể con người.
Mưa lũ ngập úng làm xói mòn đất, I-ốt trong đất bị rửa trôi, tình trạng này đưa đến hầu hết các vùng ở nước ta bị thiếu I-ốt ở những mức độ khác nhau: nhẹ, vừa, nặng.
Muối ăn được sản xuất từ nước biển có lượng nhỏ I-ốt tự nhiên, nhưng số lượng này không đủ để phòng bệnh. Khi cơ thể thiếu I-ốt, tuyến giáp sẽ làm việc nhiều hơn để cố gắng tạo ra đủ chất nội tiết tố tuyến giáp trạng, dẫn đến phình to ra gọi là bướu cổ. Ngoài ra thiếu I-ốt còn gây ra hàng loạt các hậu quả nghiêm trọng khác gọi chung là các rối loạn do thiếu I-ốt, trong đó nặng nề nhất là đần độn và các khuyết tật bẩm sinh. Trẻ em bị thiếu I-ốt tiếp thu kiến thức sẽ chậm và học hành kém, thiếu iốt ở người lớn gây tinh thần trì trệ, giảm khả năng lao động.
Tất cả các rối loạn do thiếu I-ốt nói trên, kể cả đần độn hoàn toàn có thể phòng tránh được bằng cách bổ sung một lượng rất nhỏ I-ốt vào bữa ăn hàng ngày. Từ nhiều năm của thập niên 90, tổ chức Y tế thế giới đã khuyến cáo cần bổ sung vào chế độ ăn hàng ngày và muối I-ốt được xem là giải pháp bổ sung I-ốt hiệu quả nhất
Muối I-ốt là muối ăn trộn với một lượng rất nhỏ I-ốt không màu, không mùi, không vị, không làm thay đổi chất lượng thức ăn. Muối I-ốt phải dùng hàng ngày, bảo quản trong túi nhựa hàn kín, cất giữ nơi khô ráo, tránh nơi nóng, ánh sáng mặt trời, dùng xong phải buộc kín lại để tránh I-ốt bay hơi.
Dùng muối I-ốt cũng như muối thường nhưng không rang muối I-ốt vì sẽ làm cho I-ốt bay hơi, nêm nếm nhiều lần. Muối I-ốt dùng cho cả con người và động vật nuôi, dùng cho mọi lứa tuổi, người bị bệnh bướu cổ do thiếu I-ốt cần phải được dùng muối I-ốt, tránh quan niệm sai lầm rằng đã bị bướu cổ thì không dùng muối I-ốt.
Các rối loạn do thiếu I-ốt là hoàn toàn có thể phòng được, trách nhiệm của chúng ta không để sinh ra những đứa trẻ bị thiểu năng trí tuệ và tàn tật do thiếu I-ốt.
Mọi người chúng ta hãy thay đổi thói quen sử dụng muối thường bằng muối I-ôt để góp phần nâng cao và bảo vệ sức khỏe cho mình cùng người thân.
Tại nước ta chương trình phòng, chống các rối loạn do thiếu I-ốt đã được triển khai trên toàn quốc từ năm 1994, sau những nổ lực trong việc bao phủ muối I-ốt toàn dân tình trạng thiếu hụt I-ốt đã giảm đáng kể. Tuy nhiên trong một số năm gần đây do thiếu sự đầu tư trong công tác phòng, chống nên một số vùng tỷ lệ I-ốt niệu trung vị thấp, hộ dùng muối I-ốt giảm mạnh làm cho nguy cơ các rối loạn thiếu hụt I-ốt quay trợ lại.
Hưởng ứng “Ngày toàn dân mua và dùng muối I-ốt 02/11” Trong thời gian tới, mỗi người mọi nhà hãy sử dụng muối I-ốt, các chế phẩm có I-ốt để bổ sung I-ốt hàng ngày. Nhằm nâng cao kiến thức và hoạt động bảo quản, sử dụng muối I-ốt đúng cách, nhằm đảm bảo sức khỏe cho người dân./.
Nguyễn Tấn Hồng - TTYT